Habaha W'Enyuni
South African Folktale
Wiehan de Jager

Lulala enyuni jaali n'oluhiiho. Jendire ohuba ni habaha hy'abaatu n'esolo. Jebuusa, nyuni hiina eyaali n'esaana ohuba habaha waajo?

1

Nga ŋabaŋo eyaleeta amagesi yiiti, "Hwangale Haŋungu, olwohuba ali n'amaani ate nga ali hya habaha!" Ng'eyindi eŋahania yiiti, "Haŋungu aŋuma ngule, ate amajanjaasi gage gabunakuŋafu." Ng'eyindi yiroma yiiti, "Ale huŋe maaya, olwohuba ti nj'etuhira obubbala." Ko eyindi yiiti, "Seŋanga hugululuha, ate habaha w'enyuni atehwa huba naŋanga ohugululuha."

2

Nga Nyuni Muzinge yanjulusa ehisuti yiroma yiiti, "Peega ti ndise onahali habaha. Ndi muŋoone!" Woogu ng'aloma ati, "Ewe oli n'ehyeŋulisi. Ese ndi n'emoni ejisinga emoni j'enyuni ejindi joosi obubbala. Ndiise owoola ohuba habaha." Ng'enyuni ejindi jimuhayula ni jiroma jiiti, "Siwe woogu! Ewe otagiha hweŋenyuhira hiisi olu lyuba litula."

3

Nga wangewe bijitangaliha, ohwola ŋaaliŋo eyaleeta amagesi yiti, "Enyuni eyo eŋanga ohuguluha ŋamugulu ohuhira ejehye njesaniiye ohubaha wajo." Enyuni josijosi nga ji siima ehiŋeego ehyo era nga jiguluha ni jitiina ŋamugulu.

4

Nga mu ludaalo lulala Ejase ligululuha lituumaho agasozi agasinga obuleŋi mu hyaalo hyosi. Nga Haŋungu niye mu ndalo ebiri agululuha gengira mwigulu erya bululu ŋamugulu wa gasozi. Aye mu ndaalo edatu ekwiye esega yaseyeeya ni yeyongera ŋamugulu nerumba eryuba.

5

Eyo aŋale ŋamugulu enyuni jaŋulira esega ni yerangirira yiiti, "Ndiise oli ŋamugulu Ohubasinga, Ndiise habaha."

6

Cooka ate ŋamugulu waayo esega yaŋulira ahajanjaasi aheene ahatono ni haloma haati, "Waalu, waalu, waalu! Ndiise ali ŋamugulu wuwo. Ndiise habaha." Ahayuni hano haali hadyedyedye, ahayuni ahasinga obudidiri mu nyuni joosi. Ahayuni hano haali henadire mu mooya g'olubaŋa lw'esega yaseyeya ni naho n'eja mwigulu.

7

Esega ni yaŋulira ng'eroma yiiti, "S'onasinge!" Nga yeyongera ohuseyeya mu bbanga n'erumba mwigulu. Ni yagululuha yaniina, yaniina nga yoola aŋaatu yaba n'etaŋanga hweyongerayo ohugululuha. Ng'aŋo yerangirira yiiti, "Ndi ŋamugulu ohuhira enyuni eyindi yoosi. Ndiise habaha wenywe!"

8

Aye nga nindi ahadyedyedye halomera mu lubaŋa haati, "Waalu, waalu! Waalu waalu! Ndiise ono ahayuni ahadidiri! Ndiise habaha wuwo." Esega olw'obudembi yaali sehiŋanga hweyongerayo n'ohugululuha n'eniina.

9

Ng'aŋo esega yigululuha ni yiiha ŋaasi nahayuni nago nihahyenadire mu lubaŋa lwayo. Enyuni ejindi jasunguŋalira ahadyedyedye. Jahalindirira ni jetegehire ohuhahunyulaho amooya goosi-goosi.

10

Aye ahayuni hano ahaali ahadidiri era ahajagujagu ni hafania ejahye ni jihasunguŋaliye hagululuha hesweka mwiroŋo ly'etemu.

11

Ng'enyuni jiroma Woogu jiiti, "Ng'olu oli n'agaboni agabbala huuma ŋ'eroŋo ni haba ni hatula ohaŋambe." Nga Woogu gehala ŋ'eroŋo ahuuma.

12

Eryuba ni lyabasa ehyalo, nga woogu ero limweŋirira atagiha hweŋenyuhira. Ahadyedyedye ni halengesa habona Woogu naŋenyuha nga hapwanguha hatayo swe-e-e!

13

Woogu ni gasisimuha ahadyedyedye ni hamwe muluuyeho gafuna esoni ejamaani. Ohuŋwa hulwo aŋiima wiire woŋene. Mu muusi aba mwiro ni gehwehire hu nyuni jahye.

14
You are free to download, copy, translate or adapt this story and use the illustrations as long as you attribute in the following way:
Habaha W'Enyuni
Author - South African Folktale
Translation - Bukheye Mulongo Christopher
Illustration - Wiehan de Jager
Language - Lunyole
Level - Read aloud