Khale ka khaleni, a ku ri na Hosinkulu leyi a yi vuriwa Kayanja. A yi tshama exigodhlweni na nkosikazi na nhwanyana wa vona, Hosikazi Apenyo. Nganakana Apenyo a a ri wansati lontsongo wo saseka loyi wanuna un'wana na un'wana a lava ku n'wi teka. Kambe Hosinkulu Kayanja u lavile leswaku ntsengo wa mutekiwa wu va wa le henhla ka nganakana.

Kusuhi na muti wa Hosinkulu Kayanja a ku tshama hosi leyi a yi vuriwa Aludah Lonkulu. A yi vuriwa "Lonkulu" hikuva un'wana na un'wana eka vuakelani a byi n'wi yingisa. A kariha swinene eka un'wana na un'wana loyi a tlula milawu ya yena! Nsati wa Hosi Aludah wa ha ku hundza emisaveni hi mavabyi ya malariya naswona a yi lava nsati wun'wana.

Hiloko hosinkulu ya ku nyuhela ya ku dyuhala yi ya eka Hosinkulu Kavanja ku n'wi nyika rifuwo ra yena leswaku yi kuma hosikazi leyitsongo. Loko vavanuna lavambirhi va ha kanela hi ntsengo, hlonga Kakembo a twa mavarivari ya bulo ra vona. Hlonga Kakembo a kumana swinene na Hosikazi Apenyo.

Hosi Adulah u pfumerile ku nyika Hosinkulu Kayanja hafu ya rifuwo ra yena, ku katsa nereta, leyi na yona a yi ri xiphemu xa ntsengo wa mutekiwa. Mikunguhato ya nkuvo wa vukati exikarhi ka Hosi Aludah na Hosikazi Apenyo yi endliwile exihundleni. Hosinkulu a yi swi tiva leswaku nhwanyana wa yona a nge tsaki hi xiboho lexi.

A ku sale vhiki ku nga si fika siku ra nkhuvo entsindza, hlonga Kakembo u tihlanganisile na Apengo. "Hosikazi munghana wa mina, bava wa wena u lulamisile nkhuvo wa vukati wa wena na Hosi Aludah, naswona wu ta va kona endzhaku ka vhiki," ku vula Kakembo.

Hosikazi Apenyo swi n'wi chavisile swinene naswona xo sungula a nga tivi leswaku u fanele ku endla yini. Endzhaku hiloko a ehleketa a ku, "A ndzi nga pfuki ndzi tekiwile hi Hosi Aludah mukhalabye wo nyuhela. A nge pfuki! Ndzi fanele ku hatlisa ndzi ya eka Trevor ku vona leswaku yena a nga endla yini nkarhi wu nga si famba." Trevor i xigangu xa Hosikazi Apenyo.

Hi vusiku byebyo Apenyo u ngungumerile a huma exigodhlweni. Loko bava wa yena a lo swi kuma leswaku u ya kwihi a ta hlundzuka swinene. U tsutsumile a humelela hi xihatla hi le ka xihlahla xo tlhoma ehenhla ka maribye na magungu, ku kondza a fika eka Trevor wa yena. Loko a fika endlwini ya yena a a karhele, a khomiwile hi ndlala na torha.

"Murhandziwa, hikokwalaho ka yini u fambile rendzo leri ro leha u ri wexe naswona eka nkarhi lowu wa vusiku?" ku vutisa Trevor. U n'wi kele mati na ku n'wi pfumelela leswaku a wisa. Trevor a nga kalangi a tshama ehansi loko a ha yimele Apanyo leswaku a vulavula.

"Hosikazi ya mina leyi rhandzekaka, xana xiphiqo i yini?" ku vutisa Trevor.    Apenyo a hefemulela ehenhla ivi hi gome a ku, "Bava wa mina u lava leswaku ndzi tekiwa hi Hosi Aledula, Lonkulu. Kambe a ndzi nga swi koti ku tekiwa hi wanuna luya wo chavisa. Trevor, ndzi lava ku tekiwa hi wena hambiloko u ri xisiwana. Ndzi tiyimiserile ku hlupheka. Ndza ku rhandza."

"Kambe hosikazi, a ndzi na nchumu xo xi hakela tanihi mali ya ku lovola, wa swi tiva leswaku ndzi xisiwana xa mufana," ku rila Trevor. Apenyo a hlamula a ku, "Ndza swi tiva, kambe ntsena hi wena loyi ndzi nga kotaka ku tekana na yena." U ehleketile nkarhinyana kutani a ku, "A hi yi eka Kategga, mutlutaxikepe ku hi tluta ku ya entsungeni wa nambu. Hi ndlela yaleyo hi ta kota ku baleka naswona bava a nge pfuki a hi kumile."

Endzhaku exigodhlweni, Hosinkulu Kayanja u kumile leswaku Hosikazi Apenyo u nyamalarile kutani a lerisa vanhu va yena ku n'wi lava kun'wana na kun'wana etikweni. Varindzi va hosinkulu, masocha na munhu un'wana na un'wana va lavile, kambe a va swi kotangi ku kuma Hosikazi Apenyo. Va tlhelerile endzhaku eka hosinkulu kutani va n'wi byela leswaku a nga kumeki. "Hikokwalaho ka sweswo yanani ekhwatini kutani mi ya lava," ku lerisa Hosinkulu Kayanja. Hosinkulu a yi nyenyetsekile ngopfu.

Loko Hosikazi Apenyo na Trevor va hatlisela ku ya eribuweni ra nambu, mapapa ya ntima ma sungule ku hlengeletana empfukeni. Bubutsa ra matimba a riri eku teni.

Kategga, mutlutaswikepe a ri eku boheni ka xikepe xa yena loko varhandzani lavantsongo va ya eka yena. Trevor u kombele Kategga ku va tluta va tsemakanya nambu. Kategga u arile ku amukela, a hlamusela leswaku bubutsa ra matimba ri hatla ku hlangana, hikokwalaho ku ta va khombo lerikulu swinene.

Trevor u sindzisile na ku hlamusela Kategga leswaku hikokwalaho ka yini va fanele ku tsemakanya. Endzhaku ka sweswo hiloko a humesa mali yo nyawula exikhwameni xa yena na ku humesa mafurha a swi nyika Kategga. Loko Kategga a yingisela mhaka ya vona na ku vona rikatla ro saseka, hiloko a va twelavusiwana. U pfumerile ku va tluta va tsemakanya nambu hambileswi maxelo a ma bihile.

Kategga u kokile xikepe ku ya ekusuhi na ribuwa kutani a va byela leswaku va nghena endzeni. Endzhaku ka sweswo u tekile mhandzi ya yena yo tlutisa xikepe kutani a sungula ku tluta. Loko Hosinkulu Kavanja na Hosi Aludah va fika eribuweni, va vonile vanhu vanharhu endzeni ka xikepe. Va swi vonile leswaku varhandzani se va balekile.

Moya wa matimba wu hlaserile xikepe ivi Kategga a nga ha koti ku xi lawula. Hosinkulu Kavanja u huwelerile a ku: "Apenyo, ndzi kombela u vuya! Ndzi ku rivalerile naswona a ndzi nga ku xupuli wena kumbe Trevor." Kambe se a hlwerile swinene. Xikepe xi voyamele ehenhla ku tlula mpimo kutani vanhu lavaya vanharhu va hlantiwile endzeni ka mati yo chavisa. Hinkwavo va dyiwile hi mati. Endzhaku ka siku rero, un'wana na un'wana evukosini bya Hosinkulu Kayanja a a teka un'wana na un'wana lava va va lavaka, xifumi kumbe xisiwana.