U tshila na vhuholefhali
African Storybook
Sibusiso Khumalo
Vincent ndi muvhigi wa Tshiṱitshi tsha RX Radio. U tshitudio tsha RX Radio u itela u rekhoda mbekanyamushumo yawe.
-
Ṋamusi, mbekanyamushumo ya Vincent ndi ya malugana na vhana vhane vha vha na malwadze mahulwane a mutakalo.
-
U khou ambedzana navho nga ha tshenzhelo dzavho tshifhingani tsha dwadze ḽa Covid-19.
1
“Ri a vusa vhathetshelesi, hoyu ndi Vincent fhano kha Tshitudio tsha RX Radio. Ṋamusi vhaeni vhashu ndi Mulalo, Ashley, na Lina,” hu amba Vincent.
-
Vhaeni vha a ḓiḓivhadza.
-
Vincent u bvela phanḓa, “Dwadze ḽa Covid-19 ḽo itela khaedu vhathu vha re na vhuholefhali. Ri humbela uri ni vhudze vhathetshelesi vhashu nga ha zwenezwo.”
2
Mulalo u a thoma, “Ndi na vhulwadze vhu sa fholi vhu vhidzwaho ‘spinal muscular atrophy’. Vhu kwama misipha yanga, milenzhe, zwanḓa, na nḓila ine nda fema ngayo.
-
Arali tshitzhili tsha Corona na vhulwadze hanga zwa ṱangana, zwo vha zwi tshi ḓo mmbulaya! Mafhafhu anga ha na mutakalo wavhuḓi, nahone nga hetshi tshitzhili ndo vha ndi tshi ḓo vha ndo raha bakete!”
3
Lina uri, “Na nṋe ndo vha ndo tshuwa nga maanḓa. Ndi na vhulwadze ha u fhelelwa nga muya (‘asthma’), vhune ha kwama mafhafhu anga.
-
Arali nda hoṱola kana nda pfa u nga ndi khou kundelwa u fema, ndo vha ndi si na vhuṱanzi ha uri ndi nga nṱhani ha ‘asthma’ kana nga tshitzhili tsha Corona. Zwo vha zwi tshi kwama khana yanga nga nḓila i si yavhuḓi.”
4
Ashley u a engedza, “Ndi na vhulwadze vhu vhidzwaho ‘bipolar disorder’. Vhu kwama mutakalo wanga wa muhumbulo nahone ndi fanela u nwa mishonga u itela u vhu langa.
-
Nga zwiṅwe zwifhinga ndi ḓipfa ndo ṱungufhala nga maanḓa, kana ndo sinyuwa nga maanḓa. Nga zwiṅwe zwifhinga maḓipfele anga a shanduka nga u ṱavhanya. Zwi a konḓa u langa maḓipfele anga.”
5
“Ro livhuwa nge na ri vhudza dzenedzi tshenzhelo. Naa hu na zwithu zwavhuḓi zwe zwa itea kha vhoiwe nga tshifhinga tsha ḽeneḽi dwadze?” hu vhudzisa Vincent.
-
“Ndo kona u fhedza tshifhinga tshinzhi na muṱa wa hashu. Ro tamba mitambo ya i re kha gwati, nahone ndo zwi funa nga maanḓa,” hu amba Lina.
6
“Na nṋe ndo fhedza tshifhinga tshavhuḓi na muṱa wa hashu. Mashudu mavhuya, ndo kona u ḓinwisa mishonga ndi hayani,” hu fhindula Mulalo.
-
“Ndo khetha u shumisa tshifhinga sa tshibuli tsha u ita khwine. Ndo kona u khwaṱhisa vhushaka na muṱa wa hashu. Ndo dovha nda sendela kha Mudzimu, nda rabela,” hu amba Ashley.
7
Vincent a lavhelesa watshi i re kha luvhondo lwa tshitudio.
-
“Mashudu mavhi, ro no fhelelwa nga tshifhinga!” a tshi amba.
-
“Kha vhaṅwe vhana vha re na vhulwadze ha muhumbulo kana ha muvhilini, ni nga vha ṱuṱuwedza hani?” hu vhudzisa Vincent.
8
Ashley u fhindula u thoma, “Vhathu vha anzela u sasaladza vhathu vha re na vhulwadze ha muhumbulo.
-
Ni dzhiiwa ni tshi penga kana ni khou ṱoḓa u vhonwa, ndi zwine nda ṱoḓa u zwi shandula. A hu na tsho khakheaho arali ni tshi lwala nga tshinwe tshifhinga.”
9
Lina u a tenda nahone a ri, “Zwine nda nga zwi eletshedza vhaṅwe ndi uri ni ḓivhavhalele. Ni songo ḓifhelela mbilu. Ni khou ita zwoṱhe zwine na nga kona.”
-
Mulalo u a engedza, “Ni songo ṅala! Hu na khaedu fhedzi ni nga kona u swikelela miḽoro yaṋu.”
10

Dzimbudziso


  1. Ṅwalani zwine haya maipfi a amba zwone: vhulwadze, vhulwadze vhu sa fholi, sasaladzwa.
  2. Wanani maipfi a re kha nganea ane a fana na: nga maanḓa, nyeletshedzo, khonadzeo.
  3. Zwi amba mini ‘u vha na vhulwadze ha muhumbulo kana ha muvhilini’?
  4. Naa hu na zwithu zwavhuḓi zwe zwa itea kha inwi nga tshifhinga tsha dwadze?
11


Heyi nganea yo thewa kha mivhigo ya RX Radio. RX Radio ndi tshiṱitshi tsha radio ya kha inthanethe, ya vhana na yo itelwaho vhana.
-
RX Radio i hasha i ngei Red Cross War Memorial Children’s Hospital, Cape Town.
-
RX Radio i thusa vhana u amba zwiṱori nga ha mafhungo a ndeme ane a vha kwama.
-

Dalelani RX Radio
12
Your attribution should include the following:
Title: U tshila na vhuholefhali
Author/s: African Storybook
Translator/s: Tshedza Tlhako
Illustrator/s: Sibusiso Khumalo
Assurer/s: Doris Manyamalala
Language: Tshivenḓa

© Zenex Foundation - Saide 2024

CC BY includes the following elements:
 BY   – Credit must be given to the creator