Brenda Fassie, Muimbi wa Bvumo wa Afrika wa Muzika wa Pop
Sara Mohale
Khanyisa Masemola
Tshivenḓa
Longer paragraphs

——


Nga ḽa 3 Ḽara 1964, ḽokishini ḽa Langa, ngei Cape Town, ho bebwa muimbi wa bvumo. O vha a tshi pfi Brenda Nokuzola Fassie.
-
O vha a tshi vhidzwa nga dzina ḽa miswaswo ya MaBrrr nga vhatevheli vhawe vha dzimilioni.
-
O vha a tshi bva muṱani wa vhashai. Mme awe vho vha vhe mukunakisi, ngeno khotsi awe vho lovha e na miṅwaha mivhili fhedzi.
1
Brenda o vha e lupedzi lwa vhana vha ṱahe. Mme awe vho humbula uri vha ḓo wana ṅwana wa mutukana.
-
Musi Brenda a tshi bebwa, vho vha vho tea u humbula nga u ṱavhanya dzina ḽa ṅwana wa musidzana.
-
Sa muimbi, mme a Brenda vho nanga u rina ṅwana wavho dzina ḽa Brenda Lee ane a vha muimbi wa Muamerika.
2
Musi e na miṅwaha miṋa, Brenda o vha a tshi imba maguvhanganoni a kereke. Mme awe vho vha vha tshi lidza piano nahone Brenda a imba.
-
Musi e na miṅwaha ya rathi, Brenda o vha a tshi vho imba na tshigwada tshi vhidzwaho Tiny Tots, a tshi imba na u badelwa nga vhaendelamashango.
3
Musi e miṅwahani ya vhufumi, ho vha hu tshi bvuma ene fhedzi kha vhaimbi vha Cape Town.
-
Mubveledzi wa bvumo wa muzika, Koloi Lebona o ya a mu dalela. O vha o funesa ipfi ḽawe ḽavhuḓi.
-
Nga murahu Brenda a pfulutshela Johannesburg, nahone nga u ṱavhanya a thoma tshigwada, Brenda and the Big Dudes.
4
Tshenetsho tshigwada tsho bvisa luimbo lwe lwa rengiwa vhukuma fhano Afrika Tshipembe, Weekend Special.
-
Vhatevheli vhawe shangoni ḽoṱhe, vharema na vhatshena, vhaṱuku na vhahulwane, vho vhonwa vha tshi khou lu dzhaivela.
-
Lwonolwo luimbo lwo vha lu tshi takalelwa nga vhathu vhanzhi, zwihuluhulu u bva nga Ḽavhuṱanu u swika nga Swondaha!
5
Nga 1998, Brenda o shumisana na Chicco Twala ane a vha mubveledzi wa muzika. Vho bveledza rekhodo dze dza rengisa khophi dza zwigidigidi. Dziṅwe dza rekhodo dze dza rengiseswa ndi Too late for Mama, Memeza, na Nomakanjani.
-
U bvelela hawe zwo ita uri a wane zwiphuga fhano Afrika Tshipembe na seli ha malwanzhe. Zwino Ma Brr o vha o no bvuma u mona na shango ḽoṱhe!
6
Fhano Afrika tshipembe, Brenda o vha o bvuma lwe ha vha hu si na munyanya une khawo ha si lidzwe naho hu luimbo luthihi fhedzi lwawe.
-
Vulindlela lwo vha lu tshi lidzwa minyanyani ya mbingano.
-
Ag shame lovey, lwo vha lu tshi funeswa nga vhana vhane vha edzisa kutshinele kwawe na maitele awe.
7
Vhatevheli vha Brenda vho vha vha tshi vhidzelela dzina ḽawe dzikhonsathini musi vho lindela uri a dzhene tshiteidzhini.
-
Musi a tshi imba, vhatevheli vho vha vha tshi imba nae na u lila nga tshifhinga tshithihi. U pfa ipfi ḽawe zwo vha ita uri vha sukumedze vhalindi vha tshi tama fhedzi u mu fara!
8
Nga 1990, MaBrrr o ṱhonifha Vho-Nelson Mandela nga u vha imbela luimbo lwa bvumo Black President.
-
Vho vha vha tshee vho valelwa dzhele nahone nga murahu muvhuso wa tshiṱalula wa thivhela u lidzwa ha lwonolwo luimbo.
-
Zwenezwi zwo ita uri a imbe nga Tshizulu, Tshithosa na Tshisuthu. Zwenezwo zwa ita uri vhathu vha mu funese.
9
Naho Brenda o khunyeledza muḽoro wawe wa u vha muimbi wa bvumo wa pop, o lovha a tshee muṱuku, e na miṅwaha ya 39, nga ḽa 9 Shundunthule, 2004.
-
Ḽo vha ḓuvha ḽi ṱungufhadzaho vhukuma fhano Afrika Tshipembe. Vhathu vho tshuswa nga mafhungo a u lovha hawe. Vhanzhi vho lilela u lovha ha hoyu muimbimakone.
-
O sia murwa wawe, Bongani.
10
Nga murahu ha lufu lwawe, gogo ḽa vhatevheli vhawe ḽo gidimela mavhengeleni u renga muzika wawe.
-
Vhatevheli vho vha vha tshi tenda uri muzika wawe u nga si tsha wanala.
-
Zwi vhonala u nga khamphani yo rengisa zwigidi na zwigidi zwa aḽibamu dzawe.
11
Ngei Newtown, Johannesburg, hu na tshifanyiso tsha koporo tsha Brenda tsho vhaḓiwaho. Tsho vhaḓelwa u mu ṱhonifha.
-
Tsini na tshifanyiso hu na tshidulo tshine vhathu vha nga dzula khatsho, uri vha ṱwe na Muimbi wa Bvumo wa Afurika wa Muzika wa Pop.
12
Brenda o vha e muimbi wa bvumo wa muzika ane a sa ḓo hangwiwa.
-
Ndi muṅwe wa vhaimbi vhahulwane vha Afurika Tshipembe vha muzika wa pop nahone o ṱuṱuwedza vhaimbi vhanzhi.
-
Zwino, mirafho miswa i khou tumbula nyimbo dze dza vha dzi tshi ita uri vhathu vhoṱhe vha ṱoḓe u tshina.
13

——Mbudziso


  1. Brenda o bebelwa ngafhi?
  2. Ni humbula uri ndi ngani vho vhidza tshigwada Tiny Tots?
  3. Muzika wa Brenda wo vha u tshi ita uri vhatevheli vhawe vha ḓipfe hani? Ṱalutshedzani phindulo yaṋu.
  4. Muvhuso wa tshiṱalula wo vha u mini? Wanani zwo engedzeaho.
  5. Olani nahone ni ṅwale tshipiḓa tshine na tshi funesa tsha nganea.
  6. Sikani tshirendo tsha mitaladzi miraru u itela u humbula Brenda.
  7. Ndi vhaimbi vhafhio vha Vharema vhe na pfa ngavho?
  8. Ṱalusani nḓila ṱhanu naho dzi dzifhio dzine muzika wa nga shumiswa ngadzo.
14

——


Heyi bugu ya nganea yo sikwa na u ṅwalwa nga Lupedi sa tshipiḓa tsha phurodzhekthe ya matheriaḽa dza u vhala ya Zenex Ulwazi Lwethu ya 2021.
15
16
Attribution CC BY
Your attribution should include the following:
Title: Brenda Fassie, Muimbi wa Bvumo wa Afrika wa Muzika wa Pop
Author/s: Sara Mohale
Translator/s: Doris Manyamalala
Illustrator/s: Khanyisa Masemola
Assurer/s: Tshedza Tlhako
Language: Tshivenḓa

© Zenex Foundation - Saide 2025

CC BY includes the following elements:
 BY   – Credit must be given to the creator