Ḓuvha ḽa Pfanelo dza Vhathu
Arnold Mushwana
Thulisile Shongwe
Tshivenḓa
Longer paragraphs

——


Ḓuvha ḽa Pfanelo dza Vhathu ḽi pembelelwa Afurika Tshipembe nga ḽa 21 Ṱhafamuhwe ṅwaha na ṅwaha.
-
Heyi nganea i malugana na ḓivhazwakale na ndeme ya heyi holodei.
1
Tshifhingani tsha tshiṱalula, vhathu vharema vha Afrika Tshipembe vho vha vho tsikeledzwa.
-
Vhathu vho lwa na muvhuso wa tshiṱalula na milayo yawo i tsikeledzaho. Vho vha vha tshi khou lwela mbofholowo na pfanelo dzi linganaho.
-
Nga ḽa 21 Ṱhafamuhwe ṅwaha na ṅwaha, shango ḽi humbula vhalwela mbofholowo vhaḽo.
2
Nga ḽa 21 Ṱhafamuhwe 1960, vhadzulapo vha Sharpeville na Langa vho ya u matsha.
-
Vho vha vha tshi khou matshela u lwisana na milayo i tsikeledzaho ya muvhuso wa tshiṱalula. Vho vha vha tshi khou lwa na ‘mulayo wa u fara basa’.
-
“Amandlaa! Ngawethuu! Maanḓa kha a vhe vhathuni! ” vhathu vha tshi ṱavha mikosi.
3
Ngei Sharpville, vho vha vha tshi khou imba na u matsha nga mulalo vha tshi ya tshiṱitshini tsha mapholisa.
-
Musi mapholisa vha tshi vhona gogo ḽa vhathu, vha ṱhasela vhamatshi.
-
Vhathu vha shavha, vhaṅwe vha huvhala, vhaṅwe vha lovha.
4
Ḓuvha ḽa 21 Ṱhafamuhwe u thomani ḽo vha ḽi tshi humbulwa sa Ḓuvha ḽa Sharpville.
-
Nga murahu ha khetho dza demokirasi nga 1994, ḓuvha ḽeneḽi ḽo mbo ḓi vha holodei.
-
Shango ḽi humbula vhalwela mbofholowo. Ndi nḓila ya u vha livhuha.
5
Afrika Tshipembe i na Ndayotewa ya demokirasi. Vhathu vhe vha ṅwala ndayotewa ntswa vho vha vha tshi ṱoḓa vhathu vhoṱhe vha tshi ṱhonifha pfanelo dza vhathu.
-
Ndayotewa ya Afrika Tshipembe i amba nga ha pfanelo na mishumo ya vhane vha dzula shangoni. Vhathu vhoṱhe vha na ndugelo dzi fanaho.
6
Ṅwaha na ṅwaha ḓuvha ḽa 21 Ṱhafamuhwe ndi holodei. Dziofisi na zwikolo zwi a vala.
-
Ndi ḓuvha ḽa u pembelela pfanelo dza vhathu. Ndi ḓuvha ḽa u pembelela u lingana ha vhathu.
-
Vhathu vha pembelela na u ṱhonifha ḽeneḽi ḓuvha nga nḓila dzo fhambanaho.
7
Vhana vha nga pembelela ḽeneḽi ḓuvha ḽa ndeme nga u amba nga ha pfanelo dzavho.
-
Ee, vhana na vhone vha na pfanelo!
-
Pfanelo dza vhana ndi pfanelo dzo khetheaho dza vhathu, vhane vha vha nga fhasi ha miṅwaha ya 18.
8
Pfanelo dza vhana vhoṱhe dzi a lingana. Naa ni a ḓivha pfanelo dzaṋu?
-
“Pfanelo ya u ṱhogomelwa,” hu amba Ntombi.
-
“Pfanelo ya u vha na dzina,” Nsuku a tshi huwelela.
-
“Pfanelo ya u dzula shangohaya ḽanga, kana kha ḽiṅwe shango,” hu amba Shadrack.
9
“Pfanelo ya u tsireledzwa,” hu amba Melanie, a re murahu.
-
“Pfanelo ya pfunzo,” hu amba Arnold.
-
“Pfanelo ya u sa pfiswa vhuṱungu kana u tambudzwa,” hu amba Nhlayiselo.
10
Hedzi ndi dziṅwe pfanelo dzine vhana vhoṱhe vha vha nadzo.
-
Ri na pfanelo ra dovha ra vha na mishumo. Ri na pfanelo na vhuḓifhinduleli.
-
Vhana vha na vhuḓifhinduleli vhufhio?
-
“Vhuḓifhinduleli ha u ita mishumo yanga ya hayani,” hu amba Ann.
11
“Vhuḓifhinduleli ha u ṱhogomela muvhili wanga na vhuluvhi na u dzula ndi na mutakalo wavhuḓi,” hu amba Nsuku.
-
“Vhuḓifhinduleli ha u fara vhathu nga nḓila ine ra ṱoḓa vha tshi ri fara ngayo,” hu amba Cheyeza.
-
“Vhuḓifhinduleli ha u shuma zwavhuḓi tshikoloni,” hu amba Mixo.
12
“Vhuḓifhinduleli ha u ṱhonifha pfanelo dza vhaṅwe,” hu amba Lerato.
-
Roṱhe ri na vhuḓifhinduleli ha u ṱhonifha pfanelo dza vhaṅwe.
-
Vhathu vhoṱhe vha a lingana.
-
Ḓuvha ḽa Pfanelo dza Vhathu ndi ḓuvha ḽa u lingana ha pfanelo dza vhathu vhoṱhe.
13

——Mbudziso


  1. Ndi ngani ḓuvha ḽa 21 Ṱhafamuhwe ḽi holodei Afurika Tshipembe?
  2. Pfanelo dza vhathu ndi mini?
  3. Ṋeani tsumbo tharu dza pfanelo dza vhana.
  4. Wanani mafhungo nga ha Mulayo wa Pfanelo dza Afrika Tshipembe. Itani mutevhe wa dzenedzo pfanelo.
  5. Ni sumbedza hani u livhuwa vhathu vha muṱa wa haṋu?
  6. Naa Mulayo wa Pfanelo dza Afurika Tshipembe u fana na mulayo wa Ndugelo dza Vhathu dza Tshaka Dzoṱhe? Ṱalusani.
  7. Ndayotewa ya Afurika Tshipembe i na ndugelo na vhuḓifhinduleli ha vhoṱhe vhane vha dzula kha ḽeneḽi shango. Wanani nga ha vhuḓifhinduleli ha vhadzulapo vhu ṱoḓaho u vha vhuṱanu ho ṅwalwaho kha Ndayotewa.
14

——Bugu dza tsielano iyi


  • Ḓuvha ḽa Vhupfumedzani
  • Ḓuvha ḽa Mbofholowo
  • Ḓuvha ḽa Vhufa
  • Ḓuvha ḽa Pfaneleo dza Vhathu
  • Ḓuvha ḽa Vhafumakadzi
  • Ḓuvha ḽa Vhashumi
  • Ḓuvha ḽa Vhaswa
15

——


Heyi bugu ya nganea yo itwa na u ṅwalwa nga Lutsonga, sa tshipiḓa tsha phurodzhekthe ya Zenex Ulwazi Lwethu ya bugu dza u vhala ya 2020.
16
Attribution CC BY
Your attribution should include the following:
Title: Ḓuvha ḽa Pfanelo dza Vhathu
Author/s: Arnold Mushwana
Translator/s: Tshedza Tlhako
Illustrator/s: Thulisile Shongwe
Assurer/s: Doris Manyamalala
Language: Tshivenḓa

© Zenex Foundation - Saide 2025 (Updated Edition)

CC BY includes the following elements:
 BY   – Credit must be given to the creator