UMmakgabo Helen Sebidi nephasi lezobukghwari
Refilwe Ramagoshi
Vusi Malindi


Indatjana le ikhuluma ngomSewula Afrika odume khulu kwezobukghwari ephasini mazombe.
-
Nangabe ufuna ukufunda ngezobukghwari, kufanele ufunde ngoMmakgabo Helen Sebidi.
-
Indabakhe ithoma nakabelethwako ngomnyaka we-1943 eMarapyane, ngeMpumalanga.
1
UMmakgabo nakakhulako, ugogwakhe wamfundisa ukukghuphula nokusinda phasi.
-
UMmakgabo wafunda ukusebenza ngedaka, apara imithangala ukwenza imihlobiso, wafunda nokutshidza phasi asebenzisa ubulongwe. Wafunda ukubumba nokuhlobisa iinkapho ngemincamo.
2
Ugogo uMetato wafundisa uMmakgabo ukukorotjha, ukuthunga nokufensa.
-
UMmakgabo bekabuya emndenini otlhagako, begodu kwafuneka bona athole umsebenzi asesemncani aneminyaka eli-16.
-
Wafuduka waya eJohannesburg wasebenza waba ngunomakhwitjhi.
3
Ngelinye ilanga uMmakgabo waba nekareko nakabona ubukghwari obabe bugwalwe mqatjhakhe. Wakhamba wayomthengela iimpende zakhe ze-oli zokuthoma.
-
Waragela phambili wapenda angabonwa mumuntu.
-
Umqatjhakhe wararwa siphiwo sakhe begodu wamkhuthaza ukobana afundele iimfundo zobukghwari.
4
UMmakgabo walemuka bona sekatlhoga iimfundo zobukghwari ezisemthethweni.
-
Wakhamba wayozitlolisela ukufunda iimfundo zobukghwari e-White Studio eSophiatown.
-
Utitjherakhe wabe amgwali odumileko kunguKeonakeefe Mohl. Waba ngumeluleki kaMmakgabo begodu wamsiza.
5
UMmakgabo wabe athanda ukudweba izehlakalo zeMarapyane, zalapha akhulela khona.
-
Wabe adweba abomma ababuya engomeni namkha abalima emasimini.
-
Wabe adweba izehlakalo ezenzeka kwamambala.
6
UMmakgabo wahlangana nomdwebi obizwa ngokuthiwa nguBill Ainslie, owamukhuthaza ukobana agwale.
-
Lokhu kwabe kuhlukile kunesitayela ebegade asisebenzisa ukugwala izehlakalo zendawo akhulela kiyo.
-
UMmakgabo wasebenza ngamandla wazijayeza ukugwala.
7
UMmakgabo wafundisa abantwana abancani ukugwala eKatlehong Arts Centre.
-
Wabandula nabanye godu abagwali. Naye waragela phambili nokuthuthukisa isitayela sakhe sokugwala begodu nokusebenzisa amanye amametheriyali wokugwala.
-
Kwesinye isikhathi bekakhangisa ngeenthombe zakhe nabanye abagwali bese uthengisa iinthombe zakhe zobukghwari.
8
Umsebenzi kaMmakgabo utjengisa ubudisi bepilo yabomma eenkomplasi zeSewula Afrika kanye neendaweni zemaplasini.
-
Bekaqalene neendaba zehlalakuhle kanye nepolotiki. Umsebenzakhe ngesikhathi sebandlululo bewutjengisa indlela abantu abaNzima ebebatlhaga ngayo.
-
Esinye seenthombe zakhe esabe sidume khulu ngileso esihlanganiswe ngeencucwana esibizwa ngokuthiwa yi-‘Tears of Africa’ (1988).
9
UMmakgabo waba nomkhangiso wakhe wokuthoma ngomnyaka we-1986.
-
Wabe angumma wokuthoma womuntu oNzima eSewula Afrika ukuba nomkhangiso wemigwalo ekungeyakhe.
-
Umkhangiso oyipumelelo lo wabe ungewesitayela sakhe ayedwa. UMmakgabo waduma khulu ngesitayela leso.
10
UMmakgabo watlonyeliswa ngomfundalize we-Fulbright ukobana akhambe ayokufunda e-Amerika.
-
Umfundalize lo wamsiza ukobana anqophe kwezobukghwari nokobana athuthukise ibizelo lakhe.
-
Umsebenzi kaMmakgabo wezobukghwari wakhangiswa e-Europe, England, kanye ne-Amerika.
11
Imigwalo kaMmakgabo ibekwe emyuziyamu nakumagalari ephasini mazombe.
-
Umgwali ohloniphekileko begodu uthandwa babantu boke.
-
Ngesimanga somnikelo wakhe kwezobukghwari eSewula Afrika, uMmakgabo wanikelwa unongorwana womLayo kaMengameli we-Ikhamanga ngomnyaka we-2004.
12
UMmakgabo watjengisa bona umuntu angaba ngilokho afuna ukuba ngikho.
-
Begodu ukulalela kwakhe ugogwakhe kwamenza bona aphumelele.
-
UMmakgabo wathi, “Ugogwami ophile bewafika eminyakeni eli-115, wangifundisa yoke into engiyaziko.”
13

Imibuzo


  1. Itjho bona ugogo kaMmakgabo wamfundisa ini uMmakgabo?
  2. Wathoma njani ukugwala uMmakgabo?
  3. Kubayini ucabanga bona waphumelela ekugwaleni?
  4. Yini oyithandako ngoMme Sebidi?
  5. Dweba namkha gwala isithombe sento namkha somuntu oqakathekileko kuwe.
14


Indatjana esencwadini le yabunjwa begodu yatlolwa ngelimi leSetswana, njengengcenye yephrojekthi yamamatheriyali wokufunda we-Zenex Ulwazi Lwethu we-2021.
15
Your attribution should include the following:
Title: UMmakgabo Helen Sebidi nephasi lezobukghwari
Author/s: Refilwe Ramagoshi
Translator/s: Sponono Mahlangu
Illustrator/s: Vusi Malindi
Assurer/s: William Jiyana
Language: isiNdebele

© Zenex Foundation - Saide 2024

CC BY includes the following elements:
 BY   – Credit must be given to the creator