John Kani, go tloga moleteng wa noga a fetša e le kgoši
Ndivhuho Mutsila
Vusi Malindi
Sepedi
Longer paragraphs

——


Kanegelo ye e bolela ka Bonisile John Kani.
-
O belegwe ka 1943 go la New Brighton, toropong ya Gqeberha. O bontšhitše lerato la go ba moraloki le go rata dikanegelo go tloga bonnyaneng bja gagwe.
-
Mošemane yo wa go tšwa Kapa Bohlabela o ile a gola a ba moraloki, mongwadi le molaodi wa go tuma.
1
Koko wa John ke yena a mo tsebišitšego lefase la dikanegelo.
-
O be a mo anegela dinonwane tše dintši a ba a mo ruta go hlama dikanegelo.
-
Koko wa John o be a anega dikanegelo mantšiboa a mangwe le a mangwe.
-
E be e le dikanegelo tša go tšhoša tša go bolela ka moloi wa meno a matelele le dinala tše ditelele.
2
Ka letšatši le lengwe, koko wa gagwe o ile a kgopela John gore a mo anegele kanegelo.
-
John a thoma ka go re, “Kgalekgale go be go na le mokgekolo yo a bego a phela a nyaka gore bana ba mo anegele dikanegelo!”
-
John o be a ipshina ka go anega dikanegelo. O ile a thoma go raloka dipapading tša sekolo. Papadi ke kanegelo yeo e diragatšwago ke baraloki.
3
Baraloki ba kgona go fetola mantšu a bona le go itira batho ba bangwe. Ba kgona go raloka bjalo ka batho ba go fapana dipapading le difiliming.
-
Ge John a sa le moswa, o be a lebelela difilimi le bagwera ba gagwe bao ba bego ba sa kwešiše Seisemane gabotse.
-
O be a tolokela bagwera ba gagwe poledišano le go raloka dikarolo tša baraloki ba go fapafapana.
4
John o ile a šoma femeng ka morago ga go fetša sekolong se se phagamego.
-
O ile a kopana le sehlopha sa baraloki ba bathobaso bao ba bego ba šoma mešomo ye mengwe.
-
John o rile, “Re be re se sehlopha sa baraloki ba difilimi fela. Re be re le mašole ao a bego a šomiša sefala go ba kgahlanong le diphošo.”
5
Ka yona nako yeo, John o ile a ba mogwera wa mmakgonthe le Winston Ntshona. Ba ile ba thoma go hlama dipapadi mmogo.
-
Ba ralokile sehlopheng sa papadi ya Serpent Players.
-
Papapdi ya sehlopha se ya mathomo e be e le ka gare ga molete wa noga wa go hloka selo kua dizoo tša Gqeberha.
-
Ke ka fao ba ipitšago gore ke bona di Serpent Players.
6
Athol Fugard, e lego moraloki le mongwadi, ke yena a beakantšego sehlopha sa Serpent Players.
-
Athol, John le Winston ba šomile mmogo go hlama dipapadi tše pedi tše bohlokwa ka 1970.
-
Dipapadi di be di bolela ka ditlamorago tša kgethologanyo go Bathobaso.
-
Dipapadi tšeo di bitšwa ‘Sizwe Banzi is Dead’ le ‘The Island.’
7
‘Sizwe Banzi is Dead’ e bolela ka melao ya boitsebišo, mola Bathobaso ba be ba swanetše go sepela ba swere lengwalo la boitsebišo leo le bego le bitšwa dompase.
-
Sizwe Banzi ga a kgone go šoma gobane a palelwa ke go hwetša dompase.
-
‘The Island’ yona e bolela ka banna ba babedi kgolegong ya go tuma ya dibofša tša dipolotiki ya Robben Island.
8
Ka 1975 kua New York, John le Winston ba ile ba thopa sefoka sa Tony Awards ka ‘Sizwe Banzi is Dead’ le ‘The Island.’
-
Sefoka sa Tony Awards ke sa ditšhabatšhaba se bohlokwa seo se laetšago bokgoni bja go kgahliša bja dipaesekopo. (Dipapadi di bapalwa dipaesekopong).
-
John o ile a thoma go šoma le molaodi wa dipaesekopong yo a bitšwago Barney Simon.
9
John le Barney ba ile ba hloma Market Theatre Laboratory, e lego seripa sa Market Theatre go la Johannesburg.
-
Laboratory e hlahla batho bao ba nyakago go šoma dipaesekopong, kudu ka go raloka difilimi.
-
Ka 2014, Market Theatre e ile ya fetolwa leina la lefelo la yona le legolo ya ba John Kani Theatre, go mo fa tlhompho.
10
Ka 2002 John o ngwetše papadi ya gagwe ya mathomo ya go bitšwa ‘Nothing but the Truth.’ Yona ile ya bapalwa Afrika Borwa morago ga kgethologanyo.
-
Mengwageng ye mentši ya go feta, o bapetše dipapading tše dintši tša go fapafapana, go swana le ‘Othello’ ya William Shakespeare, le ‘Miss Julie’ ya August Strindberg.
11
John o ralokile tlhatlamanong ya difilimi tša thelebišene. Ka 2016 a raloka karolo ya King T’Chaka of Wakanda filiming ya ‘Captain America: Civil War’.
-
Ka morago ga mengwaga ye mebedi, a raloka karolo ya King of Wakanda filiming ya ‘Black Panther’.
-
John o ile a dira gore leleme la Sexhosa le bolelwe bjalo ka polelo ya Wakanda!
12
Ka 2005, mmušo wa Afrika Borwa o ile wa abela John sefoka sa The Order of Ikamanga.
-
Sefoka se ke sa mešomo ya gagwe ya maemo a godimo ka tša boitlhamelo bjalo ka dipaesekopo, dingwalwa, mmino goba tša go bega ditaba.
-
Lehono le, John o sa tšwela pele ka go ngwala, go raloka le go atlega ka lefapheng la dipaesekopo.
13

——John ge a bolela ka diphihlelelo tša gagwe o re:


  1. “Go ngwala le go raloka dipapading tša dipaesekopo go nthuša gore ke itswalanye le boteng bja pelo le moya wa ka.”
  2. Na o nagana gore o ra go reng ka se? Boledišana le ba bangwe ka taba se.
14

——Dipotšišo


  1. Na John Kani o hlohleleditšwe ke mang gore a anege dikanegelo? Gobaneng o realo?
  2. Hlaloša gore batho ba ba latelago ba dira eng dipaesekopong: moraloki, mongwadi, molaodi.
  3. Na leina la mathomo la sehlopha sa baraloki sa ‘The Serpent Players ke lefe?
  4. Nyakišiša gore na go na le sehlopha sa dipaesekopo motseng wa geno?
15

——


Puku ye e hlamilwe le go ngwalwa ka polelo ya Tshivenḓa, bjalo ka karolo ya porojeke ya Zenex Ulwazi Lwethu ya 2021.
16
Attribution CC BY
Your attribution should include the following:
Title: John Kani, go tloga moleteng wa noga a fetša e le kgoši
Author/s: Ndivhuho Mutsila
Translator/s: Connie Makgabo
Illustrator/s: Vusi Malindi
Assurer/s: Dikeledi Queen Shai
Language: Sepedi

© Zenex Foundation - Saide 2024

CC BY includes the following elements:
 BY   – Credit must be given to the creator