Intsilihaasa Iy’Omwoolesi We Bubuukhi
Zulu folktale
Wiehan de Jager

Luno luli lukano lwa Nabuukhi, umwoolesi we bubuukhi, n'umusooleli we kumukhabyo isi balaanga bari Muluungo. Shifukhu shitweela nga Muluungo ali khuyiima tsisaanyi, waawulila khulaanga khwa Nabuukhi. Muluungo aananikha khuutsutsukhaka kamare nga alyambaasile khu buukhi. Emikha waarekeeresa buulayi, waaheentsa khukhwoolesa n'abona khanywiinywi (Nabuukhi) angaaki khu lusokya. Khanywiinywi khafwiiti khasoka khari, "kingili-kingili-kingili, nga ni khapamburukha khukhwaama khu kusaala kutweela khuutsya khu kwiilakho. Khasoka nga khalaanga khari, "kingili-kingili, kingili", buli mbuka khaatsya nga kheemikha khuuhandalasa nga Muluungo waakhaloondilekho."

1

After half an hour, they reached a huge wild fig tree. Ngede hopped about madly among the branches. He then settled on one branch and cocked his head at Gingile as if to say, "Here it is! Come now! What is taking you so long?" Gingile couldn't see any bees from under the tree, but he trusted Ngede.

2

Lwanyuma lwe shisiintsa she saawa, boola khu kusaala Kukhuuwa, kuukali kwe musiru. Nabuukhi waasuniaakila nga efulyuungula mu musokya. Lwanyuma waakwa khu lusokya lutweela, waabokekha kumurwe isi Muluungo, nga afwaana uloma ari, "Buli ano! Yiitsa ari! Shiina kila uli khukhwikhweekhweesa?" Muluungo s'aanyalisa khuubona intsukhi yoosi khukhwaama mu kusaala mwisina ta, ne eyikina Nabuukhi.

3

Aryo Muluungo waasimikha lifumo lyeewe aasi mwisina mwe kusaala, waangalisaka bisaantsu bibyoomu, waasa kumulilo. Nga kumulilo kwahaambile buulayi, aasobekha lusaala lulwoomu luleeyi akari mu mulilo. Lusaala luno abe lwaamanyikhana lwe khuurusa lisuusi, lyepoowa naabi nga lulikho luya. Kila ananikha khuniina khu kusaala, nga walumile khu meeno luhaande lwe lusaala lulukhalikho kumulilo khukhwipoowa lisuusi ta.

4

Lubaluba, wawulila khuwuuma khuukali khwe ntsukhi, iili khuuroka bubuukhi. Niyo yaba yingila nga nirura mu khoombe ye kusaala – kumusiinga kwayo. Nga Muluungo woolile khu musiinga, aasobekha lusaala lulwipoowa lisuusi mu khoombe. Intsukhi yasookha mu khoombe, nga yaarafuyile, luundi nga yalunduumile. Yaapururukha yaatsya, lwekhuuba siyakana lisuusi - ne yaatsa khutsya nga yaamalile khuutsiinikha Muluungo tsimboola tsitsoolakho.

5

Nga intsukhi yaaruriremo, Muluungo aasobekha kumukhono mu musiinga. Aryo waasoolakamo kamasasari kakaaroka bubuukhi, nga kerururkukha bubuukhi butitinyu, luundi nga ketsuule ni kamaana kamanefu, kamawaanga. Aabiikha ni bubwiheembe buukali kamasasari mu wootswa isi aaba waabaliile khwiibeka, nio waananikha khukhwiikha aasi khukhwaama khu kusaala.

6

Nabuukhi niya ofwaasa ni shirukuruku shiikali buli shoosi sheesi Muluungo aaba ali khuukhola. Aaba waaliindiliile lisasari lititinyu nga khaasiimo lwe khuumwoolesa eena isi bubuukhi buli. Nabuukhi waasolakila khukhwaama khu lusokya lutweela naatsya khu luundi, nga eekha aasi, aasi, khukhwoola aambi khwiloba. Lwanyuma lwayo, Muluungo woola aasi mwisina mwe kusaala. Nabuukhi weereka khwiibaale aambi n'umusooleli nga ashiliinda khaasiimo kheewe.

7

Ne Muluungo aasimisa kumulilo, waakhuula lifumo lyeewe, waananikha khuutsya ingo weewe, nga s'enaanayo khu khanywiinywi ta. Nabuukhi waakukuula ni lirima liikali ari, "BUBUUKhi! BuBUUkhi!" Muluungo weemikha, waahunguusa tsimoni khu khanywiinywi, luundi waakhatsekhelela luukali. Wareeba ari, "Ukanakho bubuukhi, manya nawe, musaale wase?" Waatsekha ari, "Haa! Ne ise ikholile kimilimo kyoosi, naafuna tsimboola tsoosi. Khu lwashiina ingabanana ni nawe bubuukhi buulayi buno?" Lwanyuma wakyeenda waatsya. Nabuukhi waakhalala naabi. Yino siili niyo isaambo iye khuumubirisa ta. Ne kane elihaasibwe.

8

9

Shifukhu shitweela, nga ilibirirewo tsisabiti tsitsoola mukhono, Muluungo ndi waawulila shikukuulo sha Nabuukhi. Waakhebulila bubuukhi buutokota, ni shirukuruku, waaloondelela khanywiinywi luundi. Lwanyuma lwe khuraangilila Muluungo khu lwaakha lwe shisaali, weema wawolela mu sokya tse kusaala kwe kamawa. Kila Muluungo ambaasa ari, "Ahaa! Kumusiinga kwaakha khuuba kuli mu shisaala shino." Khaangukho waasa kumulilo kweewe, waananikha khuniina, ni lusokya lulwipoowa lisuusi, nga waalulumile khu meeno. Nabuukhi eekhala waalolelela.

10

11

Muluungo waniina, ne nga eyaanga lwashiina aaba nga s'awulila khuwuuma khwabusheele. Weyambaasakana ari, "Manya oosi kumusiinga kuli mu kusaala mukari." Wesikula khu lusokya luluundi lwe angaakikho. Ne mu shifwo she kumusiinga, waalosana bubweeni ni Ingwe! Ingwe yaakhalala naabi khulwe khuukisisimusa mwiilo lyayo. Yaalolela mu bwooya, yaasama mu khanwa khukhwookesanisa kameeno kaayo kamaboofu naluundi kamooki naabi.

12

13

Ne Ingwe yatsya khuloma iri imukwakho, Muluungo awololokha khu khukhwaama khu kusaala. Mu khuhakara khuukali, aasuba lusokya, wemuula kumuwuulo aasi, waabunutsa mu selengele. Aayikikila nga yanyala, waatsya. Ikhabi indayi, Ingwe yaba ishiwungukhila, nga sinyala khuumutimisa ta. Nabuukhi, Umwoolesi we bubuukhi, waaba welihaasile Muluungo. Muluungo naye aaba weyikile lisoma lyeewe.

14

Ni lwe lomo iyo, nga babaana ba Muluungo, ni babetsukhulu beewe, baawuliile lukano lwa Nabuukhi, beesa lukoosi mu khanywiinywi khafwiiti akho. Buli lweesi batayila bubuukhi, babona bari balekhela Mwoolesi we bubuukhi shishiintsa she lisasari shishiminyisa buboofu.

15
You are free to download, copy, translate or adapt this story and use the illustrations as long as you attribute in the following way:
Intsilihaasa Iy’Omwoolesi We Bubuukhi
Author - Zulu folktale
Translation - Cornelius Wekunya
Illustration - Wiehan de Jager
Language - Lumasaaba
Level - Read aloud